Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 17 kwietnia 2018 r. uznał, że Polska uchybiła zobowiązaniom spoczywającym na niej na mocy unijnego ustawodawstwa. W ocenie Trybunału, podejmowane działania aktywnej gospodarki leśnej mają szkodliwe skutki dla siedlisk i gatunków chronionych na obszarze Natura 2000 Puszcza Białowieska. W konsekwencji, naruszają one integralność tego obszaru.

W piśmie do ministra środowiska, RPO podkreślił, że należy podjąć działania zmierzające do wykonania wyroku TSUE.

- Jeżeli Komisja uzna, że państwo członkowskie nie zastosowało się do wyroku, może wnieść nową skargę i domagać się sankcji finansowych. Jednak w sytuacji nieprzekazania Komisji krajowych środków transpozycji dyrektywy Trybunał Sprawiedliwości może, na jej wniosek, nakładać kary pieniężne już na etapie pierwszego wyroku - podkreślił Adam Bodnar.

RPO poruszył także kwestię zmiany prawa, aby zatwierdzanie planu urządzenia lasu - co było podstawą wycinki w Puszczy Białowieskiej - następowało w drodze decyzji administracyjnej i podlegało kontroli sądów administracyjnych. Natomiast społeczeństwo powinno mieć prawo do zabrania głosu.

Adam Bodnar wskazuje, że inicjując kontrolę decyzji ministra kierował się potrzebą ochrony prawa obywateli do współuczestniczenia w ochronie środowiska. Niemniej zarówno WSA w Warszawie, jaki i Naczelny Sąd Administracyjny uznały skargę rzecznika za niedopuszczalną z formalnego punktu widzenia. Stało się tak, ponieważ zatwierdzanie planu urządzenia lasu nie następuje w drodze decyzji, tym samym nie może podlegać kontroli sądów administracyjnych.

- Oznacza to, że społeczeństwo, reprezentowane przez organizacje ekologiczne, pozbawione jest możliwości udziału w postępowaniu i sprawowania nad nim kontroli obywatelskiej - napisał RPO Adam Bodnar. - Kontrola taka byłaby jednak wskazana - dodał.

Dlatego rzecznik proponuje zmienić przepisy ustawy o lasach. Zmiana ta ma polegać na "jednoznacznym wskazaniu decyzji administracyjnej jako formy prawnej rozstrzygnięcia w przedmiocie zatwierdzenia planu (aneksu do planu) urządzenia lasu". Ponadto RPO wskazuje, że doprowadziłoby to polskie prawodawstwo do standardu wymaganego tzw. Konwencją z Aarhus.

- Korekta obowiązujących rozwiązań ustawowych oznaczałaby też zapewnienie obywatelom możliwości rzeczywistej realizacji ich konstytucyjnego prawa i obowiązku ochrony środowiska – zaznaczył Adam Bodnar.